De Vreedzame School
De Vreedzame School is een compleet programma voor basisscholen voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Het beschouwt de klas en de school als een leefgemeenschap, waarin leerlingen zich gehoord en gezien voelen, een stem krijgen, en waarin leerlingen leren om samen beslissingen te nemen en conflicten op te lossen. De leerlingen voelen zich verantwoordelijk voor elkaar en voor de gemeenschap, en staan open voor de verschillen tussen mensen.
De Vreedzame School streeft er naar om leerlingen te leren:
- op een positieve en zorgzame manier met elkaar om te gaan;
- op een democratische manier met elkaar beslissingen te nemen;
- constructief conflicten op te lossen;
- verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar en voor de gemeenschap;
- open te staan voor verschillen tussen mensen.
Het programma wil leerlingen niet alleen bovenstaande sociale competenties leren, maar vooral ook een positief sociaal en moreel klimaat in de school creëren, waar een opvoedende en gedrag regulerende werking van uitgaat. Kortom een omgeving waarin:
- leerlingen zich veilig voelen;
- leerlingen zich gehoord en gezien voelen;
- iedereen op een positieve manier met elkaar omgaat;
- leraren en leerlingen prettig werken;
- minder sprake is van handelingsverlegenheid bij leerkrachten;
- de eigen kracht van leerlingen benut wordt.
Recent onderzoek laat zien dat leerkrachten en directies van deelnemende scholen een significant verschil waarnemen in het schoolklimaat en het gedrag van leerlingen voor en na de invoering van De Vreedzame School. Naast de genoemde verschillen in school- en klasklimaat, rapporteren scholen die al drie jaar of langer met het programma werken een afname van het aantal conflicten sinds de invoering van het programma. Bovendien geven leerkrachten op grote schaal aan dat het programma effect heeft op het gedrag van leerlingen. Zij gedragen zich rustiger en verantwoordelijker, gaan respectvoller met elkaar om, houden zich beter aan afspraken, hebben minder conflicten, verwoorden zaken beter en laten zich beter aanspreken door leerkrachten van jongere groepen. Met als resultaat voor de leerkrachten dat er een beter klimaat is om les te kunnen geven.
Ieder jaar worden leerlingen opgeleid tot mediatoren. Deze mediatoren bemiddelen leerlingen bij elkaars conflicten. Het is een van de meest concrete uitwerkingen van het principe dat kinderen zelf verantwoordelijkheid hebben voor het klimaat op school. Via de groepsvergaderingen hebben kinderen invloed op besluiten die hen aangaan, tegelijkertijd leren ze op een actieve manier om met democratie om te gaan.